Svetski dan džeza tradicionalno se obeležava 30. aprila širom sveta. Posvećen je međunarodnom ujedinjenju, dijalogu i proslavi jedinstva među ljudima. UNESCO je ustanovio praznik 2011. godine na predlog džez pijaniste Herbija Henkoka.
Poreklo džeza
Prema nekim izvorima, reč ,,džez” u prevodu sa arapskog jezika glasi ,,da bude dozvoljeno.’’ Drugi izvori navode da je džez druga reč za jasm, sleng koji znači ,,polet ili energija.’’ Ovaj muzički žanr nastao je krajem 19.veka kao mešavina nekoliko muzičkih kultura i narodnih tradicija. Poreklo vodi od afričke muzike koja se širila kada su brojni robovi dovedeni iz afričkih kolonija na teritoriju Sjedinjenih Američkih Država. Oni su formirali zajedničku kulturu koja je dugo ostala muzički folklor.
Godine 1917. bend pod imenom Original Dixieland Jazz snimio gramofonsku ploču u Nju Orleansu koji se smatra kolevkom džeza. Od tada se pojavljuju nove varijante u američkim gradovima.
Originalnost džeza
Uprkos različitim stilovima i zvukovima žanr se uvek lako prepoznaje po svojim originalnim karakteristikama. Jedna od glavnih osobina jeste improvizacija, odnosno swing koji zahteva iskustvo i veštinu. Cilj sviranja džeza je da se pri svakom izvođenju kreira nova melodija, bez prethodnog vežbanja ili razmišljanja unapred. To je naročito bilo prisutno kod najstarijeg stila, arhaičnog džeza. Da bi to bilo izvodljivo neophodna je dobra saradnja članova grupe. Afrikanci nisu posedovali znanja o notama ili probama. Prenosili su muziku na naredne generacije pamćenjem tema i melodija.
Još važnija osobina jeste ritam koji stvara spontani zvuk. Ritam ograničava improvizaciju i istovremeno održava dinamiku. Ritam najčešće daju udaraljke, a melodija je preneta iz evropske kulture. Ostali instrumenti u džezu su: kornet, truba, saksofon, klavir, klarinet, vibrafon, trombon, bas gitara i kontrabas. Izvođače predstavljaju male grupe od dva do osam članova ili veliki bendovi sa 10 do 15 članova.
Džez stilovi i izvođači
Postoji preko 30 različitih stilova džez muzike. Jedan od najpoznatijih je bluz, poznat po sporom tempu i tužnim poetskim stihovima. Takođe, poznati su regtajm sa razdraganim i napetim zvukovima i bugi-vugi koji izvode pijanisti. Sredinom 20.veka nastali su brojni novi stilovi poput složenog hard bapa koji kombinuje ritam bluza i gospela, popularne džez-rok fuzije i latino džeza.
Najpoznatiji izvođači su trubač i pevač, Luj Armstrong i pevačice Bili Holidej i Ela Ficdžerald. Kompozitor Džorž Geršvin autor je džez muzike zasnovane na klasičnoj muzici. Njegova najpoznatija dela su muzika za klavir i orkestar
Postoji preko 30 različitih stilova džez muzike. Jedan od najpoznatijih je bluz, poznat po sporom tempu i tužnim poetskim stihovima. Takođe, poznati su regtajm sa razdraganim i napetim zvukovima i bugi-vugi koji izvode pijanisti. Sredinom 20.veka nastali su brojni novi stilovi poput složenog hard bapa koji kombinuje ritam bluza i gospela, popularne džez-rok fuzije i latino džeza.
Najpoznatiji izvođači su trubač i pevač, Luj Armstrong i pevačice Bili Holidej i Ela Ficdžerald. Kompozitor Džorž Geršvin autor je džez muzike zasnovane na klasičnoj muzici. Njegova najpoznatija dela su muzika za klavir i orkestar ,,Rapsodija u plavom” i opera ,,Amerikanac u Parizu”.
Put ka svetskoj slavi
Džez muzika postepeno je osvajala sve delove sveta. Polovinom 20.veka doživela je mnoge kritike prvo u Engleskoj, zatim u Sovjetskom Savezu.Uprkos tome, melodije koje su nekad pratile radne aktivnosti afričkih robova inspirisale su brojne žanrove uključujući kompozitore klasične muzike poput Igora Stravinskog, Pola Hindemita, Rolfa Libermana i Ernesta Kšeneka, tako da je džez danas prisutan u velikim koncertnim dvoranama.
Piše: Viktorija Gorgioski
Izvori: Coshair | Radio-televizija Vojvodine | The Strip | Vikipedija
Foto: iStock
Leave a Reply