Francuski dizajner Simon Por Žakmi nedavno je postao najmlađi modni dizajner odlikovan Ordenom reda umetnosti i književnosti u rangu viteza. Šta treba da znamo o najvišoj nagradi za kulturni doprinos koju dodeljuje Francuska i da li među odlikovanim pojedincima ima Srba?
Kratak istorijat i nosioci priznanja u svetu
Orden umetnosti i književnosti ustanovilo je Ministarstvo kulture Francuske, a status nacionalne medalje za zasluge potvrdio je predsednik Šarl de Gol 1963. godine. Svrha priznanja jeste doprinos francuskom kulturnom nasleđu u oblasti umetnosti ili književnosti, kao i promocija francuske kulture u svetu. Članstvo u Legiji časti nije ograničeno na francuske državljane, a među odlikovanima se nalaze umetnici i akademici različitog porekla.
Priznanje se dodeljuje u tri različita ranga. Najniži rang predstavlja medaljon Viteza (Chevalier), zatim medaljon Oficira (Officier), a najviši rang medaljon Komandira (Commandeur) u obliku ogrlice. Smernice francuske vlade propisuju da francuski državljani nominovani za nagradu moraju imati najmanje 30 godina, dok državljani drugih zemalja ne podležu starosnoj granici. Uz dodatne zasluge moguće je unapređenje iz ranga viteza u rang oficira ili iz oficira u komandira.
Najpoznatiji dobitnici priznanja među ikonama mode, pre Žakmija, bili su direktorka francuskog brenda Sonja Rikel Natali Rikijel i američki dizajner i umetnički direktor brenda Luj Viton Mark Džejkobs. Francuski ministar kulture Frederik Miteran odlikovao ih je Ordenima umetnosti u rangu viteza 2010. godine. Američki pisac naučne fantastike Rej Bredberi i kanadski glumac Donald Saterlend odlikovani su u rangu komandira za doprinos književnosti, odnosno kinematografiji. Među odlikovanima se nalaze i glumci Šon Koneri, Rodžer Mur, Klint Istvud i Leonardo di Kaprio, glumice Odri Hepbern i Meril Strip, kao i muzičari Dejvid Bouvi, Bob Dilan i Tina Tarner.
Nosioci priznanja u Srbiji
Među odlikovanim pojedincima iz Srbije, najstariji nosilac ordena iz 1969. godine u rangu viteza bio je reditelj Aleksandar Petrović, poznat po filmovima jugoslovenskog Crnog talasa. Ordenom reda umetnosti i književnosti u rangu viteza 2015. godine odlikovani su direktor Jugoslovenske kinoteke Radoslav Zelenović i profesor beogradskog Fakulteta likovnih umetnosti i vajar Mrđan Bajić. Takođe, rediteljka Mila Turajlić ponela je isto priznanje 2022. godine za doprinos filmskoj umetnosti i unapređenju saradnje Francuske i Srbije. Ambasador Francuske Pjer Košar odlikovao je prošle godine direktora Muzičke omladine Novog Sada i Novosadskih muzičkih svečanosti Milana Radulovića za saradnju sa brojnim francuskim umetnicima, orkestrima i institucijama.
Piše: Viktorija Gorgioski
Izvori: RTS – RTV – Nova – Danas – La Vie en Rose – France Archives
Foto: @jacquemus
Leave a Reply