Kada se u svetu košarke samo pomene reč profesor, svi znaju da se radi o legendarnom košarkaškom stručnjaku, Aleksandru Nikoliću! Za ime ovog rođenog Sarajlije vezuju se najveći uspesi košarke u Jugoslaviji, a po delu i zaostavštini sigurno je najveći košarkaški trener na našim prostorima.
Nikolić je studirao pravo i medicinu i bio predavač na Fakultetu za fizičku kulturu u Beogradu. Igračke dane proveo je u beogradskim klubovima Partizanu, Crvenoj zvezdi i OKK Beogradu, kao i Železničaru iz Čačka, a karijeru je okončao u 27. godini i sa odigranih jedanaest mečeva u reprezentaciji Fedarativne Narodne Republike Jugoslavije. Nakon završetka igračke karijere prihvatio se posla u reprezentaciji Jugoslavije, u to vreme sasvim prosečnoj evropskoj selekciji, koja se na velikim takmičenjima nikako nije mogla podičiti vrednijim uspesima.
Narednih dvanaest godina (1951.-1963. godine) “Profesor” će sedeti na klupi reprezentacije, sa kojom će na Evropskom šampionatu u Beogradu 1961. godine osvojiti istorijsku srebrnu medalju. U finalnom meču odigranom na beogradskom Sajmištu, Jugoslavija je poražena od Sovjetskog Saveza. Stariji ljubitelji košarke sećaju se da je osvojeno drugo mesto proslavljeno kao da je osvojena šampionska titula, kao i da je tim SSSR-a, predvođen 217 centimetara visokim Kruminšom, bio jednostavno nepobediv. Dve godine kasnije na Svetskom prvenstvu u Brazilu, reprezentacija je osvojila bronzanu medalju. Iste godine na Evropskom prvenstvu u Poljskoj je osvojena bronzana medalja, a neposredno pre “Profesorovog” odlaska sa kormila ponovo je osvojena srebrna medalja na Evropskom prvenstvu, bilo je to u Moskvi 1965. godine. Posle prvenstva u Moskvi, Nikolić je kormilo reprezentacije predao dugogodišnjem asistentu, Ranku Žeravici. Prvi mandate Nikolića na klupi “plavih” bio je početak uzleta naše košarke na medjunarodnoj sceni, čiji će prvi krug trijumfalno okončati Nikolić, koji se posle pauze od 14 godina vratio na klupu reprezentacije i predvodio je do potpuno dominantnog osvajanja titula evropskog i svetskog prvaka 1977. u Liježu i 1978. godine u Manili. Zadovoljan učinjenim, Aleksandar Nikolić se posle Manile definitivno povukao sa mesta selektora, ali je nastavio da pomaže jugoslovensku košarku.
Najveće uspehe u klupskoj košarci Nikolić je postigao sa italijanskim Injisom iz Varezea. Na čelu te ekipe početkom 70-ih godina prošlog veka osvojio je sve što se moglo osvojiti. Šampionat Italije, Kup Italije, tri titule prvaka Evrope i dva trofeja nezvaničnog klupskog šampiona sveta. Tim koji je „Profesor“ stvorio u Injisu dobio je nadimak “kaznena ekspedicija”, a kasnije je u mnogim anketama proglašen za najbolji tim svih vremena u Evropi. Završni pečat izuzetno bogatoj karijeri, Nikolić je udario 1992. godine kao stručni savetnik u ambicioznom beogradskom Partizanu, koji se te sezone u Istanbulu popeo na krov Evrope.
Poslovično uporan, prepun novih ideja i želje za stalnim stručnim usavršavanjem, Nikolić je postavio temelje neverovatnom razvoju jugoslovenske košarke, koja je zahvaljujići u prvom redu njemu, a potom i nastavljačima njegovog dela, sa margine zbivanja u „magičnoj igri“ dospela u sam centar. Nikolićev doprinos razvoju košarke ne završava samo pukim osvajanjem trofeja i radom na velikim takmičenjima. Taj uticaj se ogledao pre svega u njegovom svakodnevnom delovanju, u njegovoj spremnosti da priskoči u pomoć, da pouči, da ohrabri, da dođe u svaku sredinu gde se igra košarka i sa sobom donese uvek nešto novo. Delujući tako ulivao je samopouzdanje kako igračima tako i mladim trenerima, koji su mogli da se oslone na njega u svakom trenutku, da računaju na njegovu stručnu pomoć kao da je on taj koji vodi ekipu. Na košarkaške terene doneo je nova rešenja i nove taktike, što je uz studiozne pripreme i fantastično poznavanje igre dovelo do stvaranja jugoslovenske košarkaške škole.
Ta škola prepoznatljiva je i dan-danas, a provode je uspešni treneri, “Profesorovi” naslednici koji su njegovu doktrinu uspešno primenjivali širom Evrope, u klubovima sa kojima su osvajali najviše trofeje. Imena Željka Obradovića, Bogdana Tanjevića i Božidara Maljkovića, kao i broj najsjajnijih trofeja koje su pomenuti treneri osvajali širom Evrope pokazuju plodove upornog rada profesora Nikolića, dok večna zahvalnost koju nekadašnjem učitelju u svakoj prilici ističe italijanski strateg Etore Mesina na najbolji način govori o uspešnosti jugoslovenskog modela košarkaške struke, koji je sa uspehom izvožen van granica tadašnje domovine. Pored čitave plejade vrhunskih asova svetske klase koja je stasavala pod patronatom čuvenog “Profesora”, Nikolića je od drugih velikih stručnjaka izdvajao predani rad na podizanju i usavršavanju trenerske škole u tek stasaloj planetarnoj velesili.
Aleksandar Nikolić je proglašavan za najboljeg trenera Starog kontinenta 1966. i 1976. godine. U košarkašku Kuću slavnih u Springfildu uvršten 1998. godine, a posthumno je postao stanovnik i Kuće slavnih FIBA 2007. godine. FIBA mu je 1995. godine dodelila i Orden časti. Počast Nikoliću iskazao je i najstariji košarkaški kamp na našim prostorima, smešten na Zlatiboru, iz kog su izašli mnogi asovi, a koji od 2001. godine nosi njegovo ime. “Profesor” Nikolić je preminuo 2000. godine, a već za života upisao se u večnost i sigurno je da će sećanje na najvećeg evropskog košarkaškog trenera živeti sve dok lopta pada na parket. Možda najbolje o njemu govore reči njegovog učenika i legendarnog košarkaškog trenera Božidara Maljkovića: “Košarka je njegov testament. Imao je veliki broj učenika i sve je prvo naučio kako da postanu ljudi. Nesebično je davao svoje veliko znanje i svi mi iz košarke smo njegovi veliki dužnici.”
Leave a Reply