Jedan od velikih mitova je da su žene tek u 19. veku dobile prava koja im nikada ranije nisu bila omogućena. Naprotiv, u Starom Egiptu, žena je imala pravo da nasleđuje zemlju, isto kao i muški naslednici. Imala je čak i pravo da se razvede, brak je bio ravnopravno partnerstvo.
Kroz istoriju, žena određena prava gubi i javlja se potreba za borbom za ponovno ostvarivanje istih.
Prvi talas
Prvi talas feminizma nije predstavljao prvu pojavu same ideje rodne jednakosti, već prvi politički realizovani pokret ovog tipa. Zvanično je počeo Konvencijom u Seneka Folsu 1848. godine, povodom koje se raspravljalo o građanskim, reproduktivnim i društvenim pravima žene u društvu. Kao rezultat prvog talasa, žene na Novom Zelandu dobijaju pravo glasa 1893. a u Sjedinjenim Američkim Državama 1920. godine. Do 1945. u Jugoslaviji je Ustavom bilo dozvoljeno ženama da glasaju, ali je nedostajao zakonski akt koji bi to realizovao, tako da tek od 1945. godine, pod pritiskom Ženskog pokreta, one zvanično i dobijaju to pravo.
Drugi Talas
Drugi talas je otpočeo šezdesetih godina prošlog veka, i trajao do devedesetih. Nastao je pod uticajem tadašnjih događaja u svetu, protesta protiv Vijetnamskog rata, borbe za manjinska prava…
Fokus ovog talasa bio je više na reproduktivnim pravima i pitanju seksualnosti. Razdvajaju se termini rodnog i polnog identiteta, a sam pokret nadograđuje svoju teorijsku osnovu. Veruje se da je ovaj talas započeo protestom protiv takmičenja „Miss America“, u Atlantik Sitiju 1968. godine.
Zbog previše istovremenih protesta i borbi za prava, ovaj feministički talas je vrlo brzo zanemaren u javnosti, ali je i dalje ostavio značajan trag u akademskoj sferi.
Treći talas
Drugi talas je bio kritikovan zato što je izostavio pripadnike manjina, srednje klase, kao i drugih rasa. Odbija se mišljenje da je ženska lepota oblikovana patrijarhatom, kao i da žena ne može u isto vreme posedovati i lepotu i inteligenciju. To možemo videti i u aktivizmu poznate pevačice Madone, grupe The Spice Girls, glumice Džulije Roberts.
Danas
Kao naslednik svih navedenih, danas je aktuelan i četvrti talas feminizma. Pod uticajem društvenih mreža, promoviše se inkluzija različitih kultura i rodova. Ne teži se više ka rešavanju samo „ženskih“ problema, već i ka potpunoj rodnoj ravnopravnosti: mogućnost porodiljskog odsustva sa posla i za muškarce, borba protiv bilo kakve vrste seksualnog uznemiravanja, jednake plate za ista postignuća na poslu, kao i rušenje društvenih stereotipa o sposobnostima žena/muškaraca.
Međutim, danas postoji strepnja od korišćenja reči „feminista“. Iako se pokret zalaže za ravnopravnost oba roda, i iako se mnogi zalažu za njegove ciljeve, i dalje mnogi beže od termina koji je ranije bio asociran sa radikalnim tendencijama i ekstremnim razmišljanjima.
Ako neko sebe naziva feministom, ne veruje da jedan rod treba da bude superioran u odnosu na drugog. Ova reč je tu da označi nekog ko veruje da svi mi imamo jednaka društvena, politička, ekonomska i druga prava, bez obzira na to ko smo i odakle smo, ali nikako ne gubi iz vida istorijski kontekst po kome je današnji svet krojen.
Piše: Aleksandra Veljović
Izvori: https://www.vox.com/2018/3/20/16955588/feminism-waves-explained-first-second-third-fourth
https://www.humanrightscareers.com/issues/types-of-feminism-the-four-waves/
https://www.pacificu.edu/magazine/four-waves-feminism
https://thehumanist.com/commentary/a-brief-look-at-the-four-waves-of-feminism/
https://www.bbc.com/serbian/lat/svet-57306758
https://www.transserbia.org/resursi/teorija/40-pol-i-rod-se-razlikuju-polni-i-rodni-identitet-nisu-isto
https://archives.govt.nz/discover-our-stories/womens-suffrage-petition
https://www.standard.co.uk/lifestyle/london-life/international-women-s-day-a-comprehensive-guide-to-the-feminist-waves-a3780436.html
https://www.ukforum.cz/en/main-categories/science/7524-ancient-egyptian-marriages-were-equal-partnerships-divorces-were-quite-common
https://medium.com/@mosmahran321/women-and-inheritance-in-ancient-egypt-ca36538f18e1
FOTO: Unsplash
DRUŠTVO – Feminizam
Leave a Reply